مستوره برادران نصيري _ روز پرستار 2 سال پيش، پرستاران در ديداري با رئيس‌جمهور اولويت مطالبات خود را كاهش ساعت كاري مطرح مي‌كنند ، رئيس‌جمهور هم قول كار كارشناسي مي‌دهد و اين روند ادامه مي‌يابد تا اين‌كه سال گذشته ، مجلس قانون ارتقاي بهره‌وري نيرو‌هاي باليني نظام سلامت را تصويب مي‌كند.
اما در كمتر از 20 روز تا روز پرستار امسال، شوراي نگهبان اين لايحه را خلاف قانون اساسي تشخيص داد و براي رفع ايراد، آن را به مجلس بازگرداند.
شوراي نگهبان از 3 بند اين قانون ايراد گرفت. اشكال عمده‌اي كه شوراي نگهبان بر اين قانون گرفت اين بود كه 3 بند آن مبني بر كاهش ساعت كاري پرستاران، شموليت قانون مشاغل سخت و زيان‌آور براي پرسنل زن شاغل در خدمات باليني و اعمال ضريب كاري 1.2 در عصر و 1.5 در شب براي اين گروه بار مالي دارد و دولت، محل تامين اعتبار آن را مشخص نكرده است.
اين ايرادها در حالي مطرح مي‌شود كه در طول كار كارشناسي و تصويب اين لايحه در مجلس قاعدتا بار مالي آن مورد توجه قرار گرفته است. از طرفي معمولا لوايح چون از سوي دولت به مجلس تقديم مي‌شود، برنامه‌ريزي مالي آن در جلسات هيات دولت مطرح مي‌شود و مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
محمد شريفي‌مقدم، دبيركل خانه پرستار با تاييد اين مطالب ادامه مي‌دهد: تصويب لايحه ارتقاء بهره وري كاركنان باليني نظام سلامت بدون مخالف در صحن مجلس، نشان از موافقت نمايندگان مردم با اين لايحه داشت، ضمن اين‌كه جلسات كارشناسي اين لايحه با حضور نمايندگان دولت و وزارت بهداشت برگزار مي‌شد و هيچ مخالفي نداشت.
او معتقد است: هيچ كس دقيقا نمي‌داند كه چرا اين قانون از سوي شوراي نگهبان مورد مخالفت قرار گرفت، اما در صورتي كه رئيس‌جمهور يا نماينده دولت در مجلس در خصوص چگونگي تامين بار مالي اين قانون به شوراي نگهبان و مجلس در قالب نامه توضيحاتي دهد، مي‌توان به اجراي كامل آن اميدوار بود.
به گفته شريفي‌مقدم، بر اساس قانون جديد، دولت مي‌تواند كاركنان زن بيمارستان‌ها در بخش‌هاي سوختگي و رواني و نيز افراد مشمول ماده 16 سازمان نظام پرستاري را از شمول ماده 75 قانون كار كه زنان را از شمول مشاغل و سخت و زيان آور محروم مي‌كند مستثنا كند. همچنين دولت مي‌تواند براي فعاليت پرسنل شاغل در خدمات باليني در ساعات عصر، ضريب 1.2 و در شب و ايام تعطيل ضريب 1.5 را اعمال كند.
علاوه بر اين ساعت كار هفتگي شاغلان مراكز درماني با توجه به صعوبت كار، سابقه خدمت و كار در نوبت غير متعارف به تناسب در هفته حداكثر تا 8 ساعت كاهش مي‌يابد.
‌بر اساس اين قانون همچنين كاركنان رسته‌هاي بهداشتي و درماني موضوع بند 3 ماده 68 قانون مديريت خدمات كشوري علاوه بر مرخصي استحقاقي سالانه، حداكثر تا يك ماه از مرخصي كار در محيط‌هاي غيرمتعارف برخوردار مي‌شوند.

اصلاح يا كاهش مطالبات
با اين حال اخباري از مجلس در خصوص اصلاح اين قانون به گوش مي‌رسد. رئيس سازمان نظام پرستاري كشور نيز در گفتگو با خبرنگاران در اين باره اعلام مي‌كند: كميسيون بهداشت و درمان مجلس با حضور نمايندگان شوراي نگهبان و اعمال اصلاحاتي در متن اين قانون، ايرادهاي شوراي نگهبان را برطرف كرد.
ظاهرا در متن اصلاح شده به جاي عبارت «دولت بايد» ضريب ساعت كاري پرسنل باليني را در شب و عصر تغيير دهد و ماده 75 قانون مشاغل و سخت و زيان آور براي پرستاران و شاغلان زن گروه باليني مستثنا مي‌شود، عبارت« دولت مي‌تواند» جايگزين شد و به اين ترتيب، تصميم‌گيري براي اجراي اين مواد قانوني به دولت واگذار شد كه در صورت اجرا بار مالي آن را هم تامين مي‌كند.هرچند رئيس سازمان نظام پرستاري از اين تغيير به عنوان اصلاحيه نام مي‌برد، اما شريفي‌مقدم معتقد است: جمله «دولت مي‌تواند» كه در اين اصلاحيه آمده، الزام‌آور نيست به نحوي كه مجري مي‌تواند آن را انجام ندهد.
اميرحسين قاضي‌زاده، عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس نيز در اين باره به فارس مي‌گويد: كميسيون بهداشت با 2 بار استفاده از كلمه «دولت مي‌تواند» به جاي «دولت بايد» و تغييرات جزئي در متن قانون ارتقاي بهره‌وري نيروهاي باليني نظام سلامت، ايرادهاي شوراي نگهبان را رفع كرد. البته اين اصلاحيه بايد در صحن علني مجلس دوباره تصويب و براي تائيد نهايي به شوراي نگهبان ارسال شود كه اميدواريم اين روند خيلي سريع تا قبل از روز پرستار طي شود.

بيماري‌هاي شغلي براي 80 درصد پرستاران
به گفته دبيركل خانه پرستار بيش از 80 درصد كاركنان پرستاري با متوسط سن كاري 12 سال به بيماري‌هاي ناشي از شغل مانند بيماري‌هاي عضلاني،‌ استرس، ديسك‌هاي كمر و غيره مبتلا مي‌شوند.
شريفي‌مقدم مي‌گويد: ساعت كار پرستاران از حدود 40 30 سال گذشته در اغلب دانشگاه‌هاي بزرگ كشور بين 35 تا 36 ساعت در هفته در نظر گرفته مي‌شد كه بتدريج با توجه به سياست‌هاي قبلي، روساي وقت دانشگاه‌هاي علوم پزشكي و با ايجاد دانشگاه‌هاي علوم پزشكي جديد،‌اين ساعت كاري به 40 ساعت در هفته افزايش يافت. اين در حالي است كه اكنون مشاهده مي‌شود در برخي دانشگاه‌هاي كشور، ساعت كاري پرستاران به 42 تا 44 ساعت نيز رسيده است.
وي با ابراز نارضايتي از ناهماهنگي در ساعت كار پرستاران در سطح كشور، تعديل، ساماندهي و يكسان سازي ساعت كار پرستاران را ضروري مي‌داند و مي‌گويد: كار در روزهاي تعطيل و شيفت‌هاي عصر و شب، مواجهه مكرر با بيماران بدحال، تماس با عوامل بيماريزا و تهديدكننده مانند ايدز، هپاتيت و سل، فشار سنگين كار و حضور پرستاران در بحران‌ها، حرفه پرستاري را به شكلي منحصر به فرد در آورده است.

كمبود نيروي پرستاري در كشور
در حالي كه در برخي كشورهاي اروپايي، حداقل استانداردها براي مراقبت از بيماران، 8 تا 9 نفر و در آمريكا 11نفر كادر پرستاري به ازاي هر يك هزار نفر جمعيت كشور تعريف شده اما در كشور ما بارها مطرح شده كه براي داشتن حداقل مراقبت‌ها از بيماران در مراكز درماني، به ازاي هر يكهزار نفر جمعيت كشور، 3 نفر پرستار نياز است.
شريفي‌مقدم در اين خصوص مي‌گويد: متاسفانه ما هنوز با اين حداقل‌ها فاصله زيادي داريم و اگر بخواهيم جمعيت ايران را كه طبق آخرين سرشماري، بيش از 70 ميليون نفر اعلام شده، در نظر بگيريم، بايد 210 هزار پرستار داشته باشيم كه در خوش‌بينانه‌ترين حالت، 100 هزار نفر كادر پرستاري هم نداريم.
او ادامه مي‌دهد: نوع ديگر محاسبه، همان تعداد نيروي پرستاري به ازاي هر تخت بيمارستاني است كه به ازاي هر تخت ، 2 نفر كادر پرستاري تعريف شده و با توجه به اين‌كه 120 هزار تخت بيمارستاني در كشور داريم ، بايد 240 هزار نفر پرستار داشته باشيم كه با اين اوصاف ، 140 هزار نفر نيرو كم داريم.