اخبار داخلی فناوری اطلاعات فروشگاههاي اينترنتي ايراني ؛ ميناي شهر خاموش

تحلیل گران عصر اطلاعات , جمعه 11 مرداد 1387

فروشگاههاي اينترنتي ايراني ؛ ميناي شهر خاموش

برخي کارشناسان رشد فروش هاي اينترنتي در آمريکا را براي سال جاري ميلادي نسبت به سال قبل 20 درصد اعلام کرده اند.

هموطن آنلاین __میثم لطفی:«سال گذشته ميزان فروش اينترنتي کالا در دنيا به ۱۰۲/۱ميليارد دلار رسيد که اين رقم نسبت به سال قبل از آن رشد ۲۴درصدي اين فروشگاه ها را در سراسر جهان نشان مي دهد.
پيش بيني مي شود ميزان فروش آنلاين در فروشگاه هاي اينترنتي تا سال ۲۰۱۱ به ۲۲۵ميليارد دلار برسد. طي پنج سال آينده حدود 5 درصد کالاها در آمريکا از طريق اينترنت فروخته خواهد شد که اين رقم براي سال 2006 فقط 7/2 درصد بوده است و ...» اين ها آمارهايي است که هر روز از گوشه و کنار جهان به گوش مي رسد و مراکز خبري مختلف با تاکيد بر آن، سعي مي کنند نقش فروشگاه هاي اينترنتي و استفاده از آن را در جهان پيشرفته امروزي بازگو کنند.
فروشگاه هاي اينترنتي که امروزه کالاهاي نو و کارکرده، از انواع لوازم مصرفي خانه گرفته تا اتومبيل و دستگاه هاي صنعتي بزرگ و ... را به فروش مي رسانند، با وجود عمر کوتاهي که دارند، موفقيت هاي بي شماري کسب کرده اند که از مهم ترين دلايل کسب اين موفقيت ها مي توان به افزايش استفاده از خطوط اينترنتي باند پهن، ارزان تر بودن قيمت کالاها در خريدهاي اينترنتي، راحتي مشتريان براي خريد انواع کالا و ... اشاره کرد.
برخي کارشناسان رشد فروش هاي اينترنتي در آمريکا را براي سال جاري ميلادي نسبت به سال قبل 20 درصد اعلام کرده اند.
در کره جنوبي که ميزان دسترسي مردم آن به خطوط پرسرعت اينترنت زياد است و نرخ استفاده از خطوط پهن باند بسيار بالا اعلام شده، فروش هاي الکترونيکي 8 درصد کل خرده فروشي اين کشور را تشکيل مي دهد و سرعت رشد آن نسبت به فروش هاي معمولي 3 برابر بيشتر است. برخي فروشگاه هاي اينترنتي آمريکايي براي آن که مشتري را به سمت خدمات خود بکشانند، به او امکان مي دهند که اگر از خريد يک کالاي به خصوص پشيمان شد، به جاي پست کردن، آن را به فروشگاه برگرداند. اين مسأله که تعامل بيشتري بين فروشگاه اينترنتي و کاربر آنلاين برقرار مي کند، تمايل او را براي خريد اينترنتي افزايش مي دهد. اين طور که اداره آمار آمريکا اعلام کرده، در حالي که اين کشور طي سال 1999 موفق شده بود با استفاده از انواع روش هاي تجارت الکترونيکي 15 ميليارد دلار فروش داشته باشد، ميزان فروش کالا در اين کشور به کمک روش هاي الکترونيکي، اينترنتي و مجازي در سال 2002 به 44 ميليارد دلار رسيد که پيش بيني مي شود اين رقم براي سال 2010 از مرز 100 ميليارد دلار هم بگذرد. اگر چه اين مقدار فروش کالا به صورت الکترونيکي سال 2002 تنها 5/1 درصد کل فروش کالا در آمريکا را شامل شد، بايد توجه داشت که اين اتفاق در برخي حوزه ها پررنگ تر بوده و مردم تمايل بيشتري به خريد کالاهاي مورد نظر خود از طريق اينترنت داشته اند. به عنوان مثال، 32 درصد خريد و فروش سخت افزارها و نرم افزارها در آن سال به صورت الکترونيکي انجام شد. همچنين 17 درصد بليت ها و 12 درصد کتاب هايي که در آن در سال در آمريکا فروخته شد، از طريق اينترنت و فروشگاه هاي اينترنتي به فروش رسيد. اما با توجه به اين که فروشگاه هاي اينترنتي، صاحبان خود را موظف به پرداخت ماليات نمي کنند، دولت آمريکا در سال 2001، 3/13 ميليارد دلار را به خاطر ماليات جمع آوري نشده فروش هاي اينترنتي از دست داد. پس از اين جريان، دولت آمريکا به کنگره اين کشور پيشنهاد داد قانون واحدي را براي ماليات خريد و فروش اينترنتي تعيين کند که شرکت هاي اينترنتي با اين امر مخالف بودند و آن را تحميل بار سنگيني بر دوش خود مي دانستند.
اين مسأله باعث شد که اتحاديه اروپا نيز به دنبال تعيين چارچوبي براي خريدهاي اينترنتي باشد و سرانجام براي تبادلات بين شرکت هاي اينترنتي ماليات وضع کند.

فروشگاه هاي اينترنتي ايراني
خريد در فضاي مجازي تا 10 سال پيش غيرممکن بود. اينکه بدون صرف وقت در سرما و گرما، طي کردن مسافت هاي طولاني، يا ساعت ها ماندن در ترافيک، سبدهاي مجازي را به آساني پر کنيد، مبلغ آن را بپردازيد و پس از مدت کوتاهي، کالاهاي خريداري شده را در منزل يا محل کار دريافت کنيد، بي آنکه مجبور باشيد سنگيني آن ها را تحمل کنيد به رؤيا شباهت داشت.
به گفته برخي کارشناسان، امروزه نزديک به 5 درصد از مبادلات و خريد و فروش ها در بازار ايران را خريد اينترنتي تشکيل مي دهد. فروشگاه هاي خريد اينترنتي در ايران شامل کالاهايي نظير پوشاک، لوح هاي فشرده، لوازم بهداشتي، موبايل، دوربين، کامپيوتر و... مي شود.
اين در حالي است که 30 تا 40 درصد خريد و فروش ها در اروپا و آمريکا از طريق اينترنت انجام مي شود و انواع و اقسام کالاها را دربرمي گيرد. اين رقم در مقايسه با خريدهاي اينترنتي در ايران، نوپايي کشورمان در اين مقوله را نشان مي دهد، اما چه دلايلي باعث رشد سريع فروشگاه هاي اينترنتي و گسترش خريدهاي مجازي شده است؟

ناآگاهي مردم
از گفت وگو با شهروندان در اين زمينه درمي يابيم که بيشتر آن ها از وجود چنين فروشگاه هايي بي اطلاعند و يا اطلاعات آن ها بسيار سطحي و حتي بعضا نادرست است.
"آرش سالم پور" مدير يکي از فروشگاه هاي اينترنتي در ايران مي گويد: «بيش از 95 درصد از سرمايه گذاري ها در ايران دولتي هستند و سرمايه گذاري هاي خصوصي از ريسک بالايي برخوردارند. بالابودن هزينه هاي تبليغاتي که بالطبع به دليل خصوصي بودن فروشگاه هاي اينترنتي از ريسک بالايي برخوردار است، باعث عدم تمايل فروشگاه ها به تبليغات و سرمايه گذاري در اين بخش مي شود». “سعيد ايرانفر" مدير سايت Shop.ir نيز دليل عمده اين امر را عدم استفاده گسترده مردم از اينترنت و ناآشنايي شهروندان با مزاياي فروشگاه هاي مجازي و سهولت کارآيي آن ها مي داند. اما "اصغر باباپور"، مدير پذيرندگان کارت بانک پارسيان معتقد است: «اطلاع رساني در زمينه فروشگاه هاي مجازي قابل قبول بوده و روند استفاده مردم از فروشگاه هاي اينترنتي به سرعت در حال افزايش است».
وي مي افزايد: «گسترش فروشگاه هاي اينترنتي و استفاده فراگير آن ها به زمان نياز دارد تا اعتبار اين فروشگاه ها، فعاليت قانوني شان و سهولت کار در فضاي مجازي رفته رفته بين مردم جا بيفتد».

ارزان و بي دردسر
در حالي که مردم براي خريد انواع کالاها تمايل زيادي به گرفتن تخفيف از فروشنده دارند و همواره در تلاشند تا کالاي مورد نظر خود را با پايين ترين قيمت ممکن خريداري کنند، مشاهدات صورت گرفته نشان مي دهد که در فروشگاه هاي اينترنتي، اجناس با قيمت کمتري نسبت به فروشگاه هاي محلي فروخته مي شود که مهم ترين علت اين امر، عدم وجود هزينه هاي يک فروشگاه معمولي، هزينه هاي ماهانه، ماليات و ... است.
به عنوان نمونه، اين روزها بهاي دوربين هاي ديجيتالي که در يکي از فروشگاه هاي اينترنتي ايراني به فروش مي رسد، نسبت به قيمت اين محصول در بازار 10 هزار تومان کمتر است يا در فروشگاه اينترنتي ديگري که در آن زيورآلات به فروش مي رسد، انگشترهاي طلا 10 الي 20 هزار تومان ارزان تر از همين محصولات در بازارهاي سنتي طلا فروخته مي شوند. "سعيد ايرانفر" دليل اين مسأله را در عدم صرف هزينه هايي مانند اجاره مکان، آب، برق، تلفن، دستمزد پرسنل و بازاريابي براي فروش کالا مي داند و معتقد است که اگر فرهنگ خريد از فروشگاه هاي اينترنتي بين مردم باب شود، اين جريان مزاياي فراواني براي کليه شهروندان به همراه خواهد داشت.
"باباپور" فروش اينترنتي کالا توسط شرکت ها و کارخانه هاي توليدکننده را بسيار مقرون به صرفه مي داند و مي گويد: «عدم پرداخت پورسانت توسط شرکت هاي توليدي به فروشگاه ها بابت فروش محصولاتشان سبب مي شود که کالا با قيمت کمتري به دست مشتريان برسد. اين مسأله نه تنها براي خريدار سود بالايي را به همراه خواهد داشت، بلکه باعث مي شود تا نقش واسطه در فروش انواع کالا حذف شود و اجناس به صورت مستقيم و با قيمت واقعي به دست مردم برسند. البته توجه داشته باشيد که اين جريان کاهش رفت و آمدهاي شهري، ترافيک و هزينه هاي حمل و نقل را هم به دنبال خواهد داشت که همه اين موارد به نفع مردم خواهد بود». اما با اين وجود بايد توجه داشت که در ايران، مردم هنوز به صورت کامل به فروشگاه هاي اينترنتي اعتماد نکرده اند و به صورت محدود از خدمات اين مراکز استفاده مي کنند.
با وجود تبليغاتي صورت گرفته در اين زمينه، افزايش سرمايه گذاري ها، فرهنگ سازي ها و ... بايد به اين نکته توجه کرد که هنوز اعتماد مردم ايران براي خريد از فروشگاه هاي اينترنتي جلب نشده است. "سالم پور" در اين باره مي گويد: «عدم دريافت کالاي درخواستي، امکان واريز نشدن پول به حساب فروشگاه از طريق پرداخت اينترنتي، مطابق نبودن کالاي دريافتي با کالاي سفارش شده، از جمله نگراني هاي مطرح براي خريد و فروش هاي اينترنتي است.
اگر چه مردم از اين مسائل بسيار نگرانند و با جايگزيني روش هاي سنتي براي خريدهاي خود سعي مي کنند که اين نگراني ها را برطرف کنند، اما بايد توجه داشت که برآوردها، آمارها و نظرسنجي ها نشان مي دهد اين مشکلات حجم بالايي ندارد و به ندرت اتفاق مي افتد که در صورت وقوع نيز از طريق کد ره گيري قابل پيگيري و جبران است». وي مي افزايد: «بحث امنيت خريد از فروشگاه هاي اينترنتي به اين صورت است که خريدار در پايان هر خريد اينترنتي يک کد ره گيري دريافت مي کند که در صورت بروز هرگونه مشکل، با ارائه کد ره گيري به فروشگاه مسأله پيگيري مي شود و در هيچ صورتي حق خريدار تضييع نخواهد شد. اگر چه در برخي مواقع مشکلاتي براي کاربران به وجود آمده و نارضايتي آن ها را در پي داشته است، اما نسل جديد فناوري ها به ما کمک مي کند تا اين مشکلات را به حداقل برسانيم و جلوي بروز هرگونه مشکل را براي کاربران بگيريم». اين طور که بررسي ها نيز نشان داده اند، فروش اينترنتي انواع لوازم الکترونيکي نظير تلفن همراه در ايران بيشتر از بقيه کالاها صورت مي گيرد. با وجود اين که شرکت هاي بزرگ، نظير شرکت خودروسازي ايران خودرو نيز به تازگي فروش اينترنتي محصولات خود را آغاز کرده اند؛ کاربران هنوز ترجيح مي دهند که کالاهاي الکترونيکي را از اين بازار خريداري کنند. شايد مهم ترين علت اين امر آشنايي بيشتر علاقه مندان به فضاي الکترونيکي با نحوه خريد از بازارهاي اينترنتي و استفاده از خدمات اين فروشگاه ها باشد. اما با اين وجود، فرهنگ سازي و آموزش صحيح استفاده از اينترنت مهم ترين عاملي است که در اين زمينه ناديده گرفته مي شود.

بانک ها و فروش هاي اينترنتي
با توجه به مشکلاتي که امروزه در دنياي آنلاين وجود دارد و انتشار ويروس ها، هرزنامه ها و ... که هر لحظه کاربران را تهديد مي کند، بروز مشکلات در حساب هاي بانکي آنلاين و احتمال هرگونه سرقت اينترنتي بزرگترين خطري است که مي تواند کاربران را تهديد کند.
اين مسأله امروزه بر رفتارهاي کاربران و عدم تمايل آن ها براي خريدهاي اينترنتي تاثير فراواني گذاشته، اما در مقابل کارشناسان ادعا مي کنند که به واسطه نسل جديد فناوري هاي امنيتي و حضور پررنگ بانک ها و سيستم هاي امنيتي آن ها در فروشگاه هاي اينترنتي، احتمال بروز اين خطرات و سرقت هاي آنلاين از حساب کاربران به حداقل رسيده است و بر اين اساس، خريد از فروشگاه هاي اينترنتي، حتي در ايران با کمترين ميزان مشکل انجام مي شود. به گفته کارشناسان، در حال حاضر پرداخت پول در هر خريد اينترنتي به 3 شکل صورت مي گيرد که اين روش ها شامل پرداخت وجه به مامور پستي، واريز پول به حساب فروشگاه و پرداخت اينترنتي هستند. با ورود سيستم هاي الکترونيکي به سامانه بانکي کشور و حضور بانک هاي خصوصي، امروزه بانک ها به صورت گسترده خدمات خود را براي فروشگاه هاي اينترنتي ارائه مي دهند.
بانک هاي ايراني که هم اکنون خدمات خود را براي فروشگاه هاي مجازي ارائه داده اند، دستگاه هاي «POS مجازي» را در فروشگاه هاي اينترنتي نصب کرده اند تا از اين طريق امکان پرداخت مبلغ مورد نظر در فضاي مجازي براي خريداران فراهم شود. به هر حال بايد توجه داشت که اين اقدامات تاکنون بيشتر در بانک هاي خصوصي داخلي صورت گرفته و بانک هاي دولتي به کندي در اين عرصه گام برداشته اند. باباپور بر اين باور است که ضعف نسبي بانک هاي دولتي کشور در تجهيز سيستم هاي ايمني IT و تاخير در صدور Password دوم اينترنتي کارت ها و اشکالات فني در انجام اين فرآيند مهم ترين مشکلاتي کنوني است که بايد به آن ها توجه شود. با وجود همه مشکلاتي که اين روزها در سر راه فروشگاه هاي اينترنتي ايراني وجود دارد، مديران اين مراکز و کارشناسان اقتصادي باز هم به روند رو به رشد فروشگاه هاي مجازي و استفاده از آن ابراز اميدواري کرده اند و معتقدند که تا چند سال آينده بيشتر خريد و فروش ها در بازار ايران از طريق فروشگاه هاي اينترنتي انجام مي شود.
اگرچه هنوز به درستي مشخص نيست که در آينده نزديک تا چه اندازه مي توان به اين هدف نزديک شد، اما بايد توجه داشت که امکان اتصال به اينترنت براي چند درصد مردم ايران وجود دارد و چه تعداد از آن ها استفاده از ابزارهاي موجود در فروشگاه هاي مجازي را بلد هستند؟ تا چه اندازه در اين زمينه فرهنگ سازي شده و مردم چقدر به اين فروشگاه ها اطمينان دارند؟
اينترنت به ظاهر پرسرعت ما که با مشکلات فراوان همراه است و ممکن است حين انجام خريد اينترنتي يا پرداخت پول به صورت الکترونيکي قطع شود، تا چه اندازه مي تواند امکان خريدهاي اينترنتي را براي مردم فراهم کند؟