كرم حبيب‌پور گتابي:«بحران ازدواج، 5سال آينده در راه است». آنچه اين وضعيت بحراني را آشكارا ترسيم مي‌كند آمار 15ميليون جوان ايراني در سن ازدواج است كه به دلايل مختلف و متفاوت امكان تشكيل خانواده را نيافته يا از اين كار سرباززده‌اند.
هم‌اكنون سالانه حدود 840 هزار ازدواج در كشور صورت مي‌گيرد و چنانچه بخواهيم شرايط بحراني را پشت سر بگذاريم تعداد آنها بايد سالانه به يك ميليون و 500هزار ازدواج برسد. در اين ميان با به توجه فرهنگ ازدواج در جامعه ما كه مردان، ازدواج با دختران جوان‌تر را ترجيح مي‌دهند، هر سال شمار دختراني كه شانس ازدواج در گروه هم‌سن خود را از دست مي‌دهند افزايش مي‌يابد، به طوري كه بنا بر برخي برآوردهاي آماري هم‌اكنون با پيشي‌گرفتن شمار دختران مجرد نسبت به پسران، 950هزار دختر، شانس كمي براي ازدواج دارند.
نوشتاري كه در زير ارائه مي‌شود، خلاصه‌اي است از يافته‌هاي يك تحقيق كه در آن، پيامدهاي مثبت و منفي تجرد در بين دختران ايراني در سه سطح فرد، خانواده و جامعه مورد واكاوي و تدقيق قرار گرفته است.
يافته‌هاي يك تحقيق با بررسي نظر 53 نفر از دختران مجرد 33 سال به بالاي ساكن شهر تهران بيانگر آن است كه پيامدهاي مثبت و منفي تجرد ، عرصه‌هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي و فردي دختر مجرد را به صور مثبت و منفي تحت‌الشعاع قرار مي‌دهند. نتايج اين تحقيق درخصوص پيامدهاي مثبت تجرد براي دختران نشان مي‌دهد كه استقلال و آزادي، نداشتن آقابالاسر و عدم‌محدوديت در تصميم‌گيري، مهم‌ترين پيامدي بود كه 39درصد از پاسخگويان به آن معتقد بودند.
اين نتيجه نشان از آن دارد كه مهم‌ترين پيامد مثبت تجرد قطعي براي دختران، احساس و تحقق فرديت آنهاست كه درصورت ازدواج، دست‌نيافتني خواهد بود. دومين پيامد، آسودگي خيال از بابت مشكلات زناشويي و عدم‌مسئوليت‌پذيري نسبت به همسران و فرزندان بود كه مورد اشاره 3/15 درصد از پاسخگويان بوده است. 9/11درصد از پاسخگويان مهم‌ترين پيامد عدم‌ازدواج خود را پيشرفت و توسعه شغلي و اقتصادي دانسته و بر اين باور بوده‌اند كه اگر ازدواج نكنند، مي‌توانند در زندگي شغلي و اقتصادي خود به موفقيت‌هايي دست يابند كه ازدواج مانع از آن مي‌شود.
در رابطه با پيامدهاي منفي تجرد نيز، نتايج نشان داد كه احساس تنهايي و انزوا مهم‌ترين پيامد منفي عدم‌ازدواج و تجرد دختران است. اين پيامد از طرف 2/27 درصد از پاسخگويان مورد اشاره قرار گرفته است. 7/9 درصد از پاسخگويان نيز احساس افسردگي و سرخوردگي و همچنين احساس بي‌انگيزگي، بي‌هدفي و پوچي در زندگي را مهم‌ترين پيامد منفي تجرد براي دختران دانسته‌اند. محروميت از داشتن فرزند و سركوب احساسات و عواطف مادري (8/6درصد) و محدودشدن، نداشتن آزادي و دخالت ديگران در كارها (8/5درصد) نيز پيامدهاي منفي ديگري بودند كه پاسخگويان اعتقاد داشته‌اند تجرد براي آنها به‌دنبال دارد.
اين درحالي است كه تجردپيامدهاي مثبت و منفي نيز براي خانواده دارد. تجرد دختران علاوه بر تأثيراتي كه بر خود فرد در عرصه‌هاي مختلف مي‌نهد، به‌دليل قرارگرفتن فرد در بافت خانواده و همزيستي آنها با همديگر، خانواده را نيز متأثر مي‌سازد. خانواده، بعد از دختران، دومين مرجعي است كه بيشترين پيامدهاي مثبت و منفي مترتب بر تجرد دختران را تجربه خواهد كرد. مهم‌ترين پيامد مثبت تجرد دختران، پيامد اقتصادي است، به‌طوري كه 1/31 درصد از پاسخگويان اشاره داشته‌اند كه حمايت اقتصادي و مالي دختران مجرد از خانواده، مهم‌ترين پيامد آن براي خانواده است.
نقش حمايتي دختران مجرد براي والدين (مشخصاً اجتماعي، فرهنگي و رواني) مانند مراقبت و سرپرستي از آنان در دوران كهولت، پيامد ديگر تجرد دختران براي خانواده است كه 8/17 درصد از پاسخگويان برآن صحه گذاشته‌اند. 3/13درصد از پاسخگويان نيز آسودگي خاطر خانواده از مشكلات زناشويي احتمالي براي دختران را مهم‌ترين پيامد تجرد دختران و عدم‌ازدواج آنان براي خانواده عنوان كرده‌اند.
در رابطه با پيامدهاي منفي تجرد دختران براي خانواده، قريب به دو سوم (2/62 درصد) از پاسخگويان اذعان داشته‌اند كه مهم‌ترين پيامد، نگراني آنها از آينده و سرنوشت اقتصادي و اجتماعي فرزند خود، خصوصاً با توجه به شرايط اقتصادي و اجتماعي جامعه امروزي است. به بياني، خانواده همچنان نگران اين مسئله خواهد بود كه درصورت نبود آنان و في‌الواقع بعد از مرگ، آينده دخترشان چه خواهد شد. فشار رواني ناشي از تجرد دختران براي خانواده نيز پيامد مهمي است كه 6/21درصد از پاسخگويان به آن اعتقاد داشته‌اند.
اين پاسخگويان در اظهارات خود، احساس سرافكندگي خانواده در بين اقوام و خويشاوندان و در نتيجه فشار رواني آنها بر خانواده را مهم‌ترين پيامدي دانسته‌اند كه تجرد و ازدواج‌نكردن دختر براي خانواده به همراه دارد. بروز و تشديد اختلافات در بين اعضاي خانواده (4/5 درصد) و افزايش هزينه‌ها و مخارج امرار معاش (7/2درصد) از ديگر پيامدهاي تجرد دختران براي خانواده‌هاست در همين حال بايد به پيامدهاي مثبت و منفي تجرد براي جامعه نيز اشاره كرد، قدرمسلم تجرد دختران، در كنار پيامدهايي كه براي خود دختر و خانواده وي دارد، جامعه را نيز در سطح وسيع‌تر متاثر مي‌سازد.
نتايج اين تحقيق مبني بر پيامدهاي تجرد دختران براي جامعه نشان از آن داشت كه مهم‌ترين پيامد مثبت اين تجرد، پيامد اقتصادي است. به‌طوري كه 7/41درصد از پاسخگويان تجرد را به‌عنوان يك امر مثبت در جهت فراهم آمدن نيروي اقتصادي فعال در جامعه دانسته‌اند كه مي‌تواند فارغ از نگراني راجع به مسائل شخصي زندگي (مترتب بر زندگي مشترك و زناشويي)، براي افزايش بهره‌وري و توليد جامعه مفيد واقع شود.
پيشگيري از تبعات ازدواج ناموفق مانند طلاق و پيامدهاي آن، مورد ديگري بود كه 8/20درصد از پاسخگويان آن را به‌عنوان دومين پيامد مثبت تجرد دختران براي جامعه عنوان كرده‌اند. به زعم اين گروه، تجرد دختران موجب مي‌شود مواردي مانند طلاق در جامعه و تبعاتي كه به‌دنبال دارد، كم شود.
همچنين، 3/8 درصد از پاسخگويان گفته‌اند پيامدي كه تجرد دختران و ازدواج نكردن‌شان براي جامعه دارد، اين است كه سطح تحصيلات و به عبارتي آگاهي در جامعه بالا مي‌رود و از اين رهگذر، جامعه با افرادي آگاه و هوشمند نسبت به مسائل مختلف روبه‌رو خواهد بود.
پيامدهاي منفي تجرد دختران براي جامعه از ديد پاسخگويان نيز قابل تأمل و تدبر است. اين پاسخگويان در پاسخ خود به مهم‌ترين پيامدهاي منفي ازدواج نكردن دختران براي جامعه اظهار داشته‌اند كه مهم‌ترين آنها، گسترش فساد اخلاقي و فحشا در سطح جامعه است (5/22درصد). پس از آن، سه پيامد «گسترش انحرافات و آسيب‌هاي اجتماعي مانند اعتياد، فرار دختران از منزل و...» ، «رفتارهاي پرخطر، كاهش ميزان مواليد و جمعيت» و «رواج بي‌طراوتي، افسردگي و پوچي در سطح جامعه» (با 15درصد) مهم‌ترين پيامدهايي بوده‌اند كه پاسخگويان براي تجرد دختران در سطح جامعه اذعان داشته‌اند.
10 درصد از پاسخگويان گفته‌اند كه اگر دختران مجرد بمانند و ازدواج نكنند، جامعه لاجرم بايد براي آنها برنامه ريزي كند، كمااينكه براي سالمندان و كهنسالان نيز چنين مي‌كند. به بياني، افزايش تعداد دختران مجرد و هرگز ازدواج نكرده در سطح جامعه، نشان از بروز يك گروه و به عبارتي قشر اجتماعي دارد كه لزوم اهتمام و برنامه‌ريزي دولت براي آنها را مطرح مي‌كند.
از بين رفتن حرمت خانواده در سطح جامعه نيز ديگر پيامدي بوده است كه از طرف 5/7درصد از پاسخگويان مورد اشاره قرار گرفت. اين گروه از پاسخگويان بر اين باور بوده‌اند كه با عدم‌ازدواج دختران و در نتيجه عدم‌تشكيل خانواده، حرمت خانواده از هم فرو مي‌پاشد.
| 
نگران آينده
