 رنگ عاملي است نيرومند كه مي‌تواند احساسات و درونيات ما را تحريك كند يا تسكين بخشد، به هيجان آورد و آرامش بخشد.
احساسي از گرمي و سردي، شادي و غم، سرعت و سكوت ايجاد كند، درست مانند موسيقي كه مي‌تواند در لحظاتي خوشايند و در لحظاتي هم ناخوشايند باشد. همه رنگ‌ها با ما سخن مي‌گويند، لبخند مي‌زنند، ما را در خود فرو مي‌برند و تاثيرات گوناگون مي‌گذارند، همان‌گونه كه اصوات چنين‌اند.
در طول قرن‌ها، رنگ براي اشخاص مختلف معاني متفاوتي داشته است. رنگ براي سنت آگوستين انعكاس افلاطوني خدا بود، براي ايزاك نيوتن انرژي نوري و براي واسيلي كاندينسكي، يك شيوه بيان روح.
براي اثبات اهميت رنگ‌ها، توضيح چنداني لازم نيست. رنگ‌ها در ذات وجودي مخلوقات قرار گرفته‌اند و جدايي‌ناپذيرند. همان‌گونه كه نمي‌توان جنسيت را از اشيا گرفت، رنگ را نمي‌توان از آن جدا كرد.
امروزه ثابت شده است رنگ‌ها براحتي روي سيستم عصبي، قدرت بينايي، سيستم گوارش، حالات روحي رواني افراد و اخلاق فردي آنها تاثير مي‌گذارند، بنابراين براي استفاده مفيد از رنگ لازم است اثر روان‌شناختي آن را كه مي‌تواند در انتخاب دكوراسيون، لباس، محيط و... وارد عمل شود، درك كنيم.
گاه به كارگيري كاملا ناشيانه رنگ به وسيله افراد، تاثيرات منفي برخي مذاهب و فرهنگ‌ها، خلق و خوي فردي افراد و وضع برخي قوانين، عدم تنوع و يكنواختي در به كارگيري بعضي رنگ‌ها، كاربرد رنگ را بخصوص در پوشش‌هاي فردي با اشكالات بزرگ و قابل‌توجهي روبه‌رو كرده است كه در دراز مدت تاثيرات مخرب آن آشكارا به چشم مي‌خورد.
انتخاب رنگ در لباس در ارتباطات ميان فردي اهميت ويژه‌اي دارد، چرا كه لباس افراد اگر چه شان و شخصيت افراد را شكل نمي‌دهد، اما اغلب پايه‌اي براي قضاوت اوليه در مورد افراد است و تاثير شگرفي بر قضاوت‌هاي ديگران نسبت به آنها مي‌گذارد.
تحقيقات نشان داده اگر شما لباس مرتبط با پايگاه اجتماعي بالايي را در برداشته باشيد و هيچ كس شما را نشناسد، در عبور از عرض يك خيابان شلوغ بيشتر از كسي كه لباس مربوط به پايگاه اجتماعي پاييني را در بر دارد، مورد توجه خواهيد بود و آسان‌تر به شما راه خواهند داد.
اصولا لباس، علاوه بر محافظت انسان‌‌ها از سرما و گرما، وسيله‌اي براي ارتباطات غير كلامي است و به تنهايي قادر است حداقل 10 پيام اساسي را به ديگران منتقل كند:
1 - سطح اقتصادي
2 - سطح تحصيلي
3 - اعتبار اجتماعي
4- وضعيت اجتماعي
5 - سطح پيچيدگي
6- زمينه اقتصادي
7- زمينه اجتماعي
8- زمينه تحصيلي
9- سطح موفقيت
10- ويژگي‌هاي اخلاقي
استفاده درازمدت افراد از لباس‌هايي به رنگ‌هاي سياه، خاكستري، قهوه‌اي و سورمه‌اي بسيار نامناسب است، چرا كه اين رنگ‌ها با گذشت زمان كسالت‌هاي روحي و رواني با خود به همراه دارد يا آنها را به نوعي تقويت خواهد كرد؛ به عنوان مثال اگر چه رنگ سياه در دنياي مد و لباس اهميت خاصي دارد و معاني گوناگوني را انتقال ميدهد، اما گروه كثيري از مردم از رنگ سياه متنفرند، چرا كه سياه، رنگ مرگ است و بيشتر در فرهنگ‌ها در مراسم عزاداري به كار برده مي‌شود.
اگر چه جنبه مثبت سياه آن است كه نشانه دانش و آگاهي است، اما در بروز و تشديد حالت افسردگي و غم دخالت دارد و افرادي كه علاقه‌مند به استفاده از رنگ سياه هستند، تمايل دارند سرشت واقعي خود را پنهان كنند و اسرارآميز به نظر برسند. همين‌طور افرادي كه مكرر لباس‌هاي خاكستري مي‌پوشند، اين‌طور القاء مي‌كنند كه وضعيت سختي دارند يا نشان دهنده اين است كه خود زير فشار دنياي خارج له شده و محتاج اندكي آرامش براي تجديد قواست. اگر چه جنبه مثبت خاكستري اين است كه عقل و تدبير را نشان ميدهد، زيرا تداعي‌كننده قشر خاكستري مغز است.
در طول قرن‌ها، نقاشان در آثارشان از قهوه‌اي براي رساندن مفهوم غم استفاده كرده‌اند. در زبان فرانسوي «brun »به معني اندوه، كسالت و غم است و كساني كه قهوه‌اي را دوست دارند و به طور دائم از اين رنگ در لباس خود استفاده مي‌كنند، افراد بدون تخيل، كسل‌كننده و بيش از حد تابع اطرافيان هستند، ولي در عوض اين رنگ قدرت تمركز را بخصوص در دانش‌آموزان و دانشجويان افزايش ميدهد.
امروزه در ارتباطات ميان فردي، مردم بيش از آن كه به حرف‌هاي شما توجه داشته باشند، به لباسي كه پوشيده‌ايد و به وضعيت ظاهري شما توجه دارند، بنابراين رنگ‌ها مي‌توانند همچون مهماني ناخوانده بر روابط شما با ديگران تاثير بگذارند. بي‌شك بيش از اين كه تنوع رنگ‌ها براي شما موثر باشد، در جذب مخاطبان شما موثر خواهد بود.
اگر محدوديت استفاده رنگ‌ها از فرهنگ اجتماعي كمي دور مي‌شد، رنگ چه معجزه‌ها كه نمي‌كرد، چون اگر رنگ‌ها و تنوع آنها مهم نبودند، زيباترين نمادهاي آفرينش يعني آسمان و زمين، گل‌ها و درختان، درياها، اقيانوس‌ها و... با اين همه تنوع رنگ آفريده نمي‌شدند. تنوع در لباس‌ها در هر سني كه هستيد، در اولين برخورد شما با مخاطبانتان بويژه آنها كه هميشه شما را مي‌بينند، لبخندي نرم و پرنشاط ايجاد مي‌كند كه اين خالي از لطف نيست.
استفاده از رنگ‌هاي گرم و پرنشاط (سبز روشن، زرد، قرمزهاي مختلف و نارنجي) و امثال اينها سن افراد را كمتر نشان ميدهد و در آنها نشاط و خنده‌رويي بيشتري ايجاد مي‌كند، ولي رنگ‌هاي سياه، قهوه‌اي، خاكستري، بنفش كدر و آبي‌هاي تيره مي‌توانند در ايجاد يك صورت و شخصيت كاملا رسمي با قدرت اراده بالا موثر بوده و سن افراد را بيش از آنچه هست، نشان ميدهد.
رنگ‌هاي زرد، صورتي، ياسي، گل‌بهي و امثالهم در خلق و پيدايش صورت و اندامي جوان، شخصيتي پرانرژي و مهربان و قابل نفوذ موثر خواهد بود. در حقيقت رنگ‌هاي سرد و كدر فشار خون را پايين مي‌آورد و نشاط را از ديدگان دور مي‌كند. استفاده از رنگ‌هاي شفاف و روشن باعث افزايش روحيه و ايجاد حالت شادابي مي‌شود. همچنين رنگ‌هاي گرم در بالا بردن احساس نشاط و هيجان، تقويت و قدرت حافظه و بينايي و گرماي بيشتر بدن موثر است.
بر اين اساس مي‌توان گفت شناخت و استفاده درست از رنگ‌ها بخصوص در لباس افراد مي‌تواند نقش موثري در برقراري يك ارتباط موثر و سازنده با مخاطب داشته باشند؛ مثلا افرادي كه بكرات لباس‌هاي آبي تيره مي‌پوشند در برقراري ارتباط واقعي با ديگران مشكل دارند و بي‌دليل مضطرب مي‌شوند، چراكه آبي تيره توانايي اعتماد كردن به ديگران را از ميان مي‌برد. چنين فردي با تمركز شديد روي عقل و منطق ممكن است تماس خود را با احساساتش از دست بدهد.
پوشيدن لباس‌هايي به رنگ آبي تيره نشان‌دهنده شخصي است كه بيش از حد استرس دارد و مشكلات ذهنش را مشغول كرده است. اگر رنگ غالب پوشاك شما آبي است [ بخصوص در مورد آقايان]لازم است احساسات منفي خود را بتدريج و به آرامي تخليه كنيد تا مبادا يكدفعه خشمگين شويد و در نتيجه كنترل خود را از دست بدهيد.
آبي در بسياري از اصطلاحات كلامي امروزه آورده مي‌شود كه معروف‌ترين آن Feeling Blue است، يعني افسردگي احساس كردن يا دقيق‌تر از آن، سرخوردگي روحي احساس كردن. در گذشته اصطلاح blue-Stocking ، اصطلاحي ضد زن بود و براي مسخره كردن زنان تحصيلكرده به كار مي‌رفت و به زني اطلاق مي‌شد كه تحصيلات دانشگاهي داشت، زيرا به نظر مخالفان چنين زني، زنانگي خود را ناديده مي‌گرفت تا درس بخواند، چراكه در آن زمان زن بودن و داشتن هوش آكادميك با يكديگر سنخيت نداشتند.
اثرات رواني رنگ
از ديرزمان اثر رواني رنگ، در اشخاص مختلف مورد توجه دانشمندان بوده است و به مرور، اين تحقيقات گسترش يافته است.
ثابت شده اتاق‌هايي از بيمارستان‌ها كه رنگ آبي يا شيشه‌هاي آبي‌رنگ دارند، اثر خوبي روي بيماران دارد يا اشخاصي كه نزديك‌بين هستند و چشم آنها در مطالعه زياد خسته مي‌شود بايد كاغذهاي سبز و آبي به كار برند كه بسيار مناسب است.
همچنين نتايج تحقيقات نشان داده قرار گرفتن زير نورهايي با رنگ خاص تاثير رواني زيادي بر فرد دارد؛ به عنوان مثال وقتي شما دودل هستيد يا اطمينان كافي راجع به مساله‌اي نداريد، پوشيدن لباس‌هاي زرد يا محاصره شدن در محيطي پر از رنگ‌هاي زرد زنده به شما كمك خواهد كرد تا توجهتان را روي مشكل پيش آمده متمركز كنيد تا بتوانيد به دودلي خود پايان دهيد. استفاده از رنگ زرد در برقراري ارتباط نيز كمك مي‌كند.
اگر احساس تنهايي مي‌كنيد يا قادر نيستيد با ديگران تماس‌هاي خوبي برقرار كنيد، استفاده از اين رنگ روشن، جريان كلمات شما را آسان و شيوايي كلام شما را تقويت خواهد كرد. از نظر فيزيكي، در محاصره قرمز بودن باعث افزايش خون مي‌شود و آدرنالين را به بدن تزريق مي‌كند.
وقتي شخصي بشدت خسته يا افسرده است يا نيروي اراده‌اش تحليل رفته است، قرمز مي‌تواند به عنوان عاملي انرژي‌زا استفاده شود. همچنين پوشيدن لباس‌هاي قرمز يا قرار گرفتن در محيط قرمز، وقتي فرد بشدت ناراحت، هيجاني، مضطرب يا تحت فشار است مي‌تواند به بروز خشم يا ايجاد خشونت منجر شود.
در زمان بقراط حكيم معتقد بودند رنگ‌ها در پيشرفت يا بهبود بيماري‌ها تاثير بسزايي دارد و از آن تاريخ درمان با رنگ (chromotherapy) آغاز شده است كه امروزه اهميت خاصي دارد و مورد مطالعه و توجه پزشكان قرار گرفته است. درمان با رنگ اثر فوري ندارد و بايد به صبر و حوصله منتظر نتيجه آن بود.
رنگ در اعتقاد‌هاي مذهبي
در انجيل، عهد عتيق و جديد، به رنگ‌هاي زيادي اشاره شده است. رنگ‌هاي نمادين مسيحي و يهودي هنوز هم در مناسك اين مذاهب وجود دارد. رنگ سبز زمردين با عيسي مسيح پيوند يافته است. مسيحيان اغلب رنگ آبي را به حضرت مريم باكره اختصاص مي‌دهند.
در متون اسلامي از رنگ‌هايي كه در جامعه مكروه است، سخن رفته است. بهترين رنگ‌ها در جامعه سفيد است و پس از آن به ترتيب زرد، سبز، سرخ كمرنگ، كبود و عدسي. سرخ تيره رنگ (بخصوص در نماز) و جامه سياه كراهت شديد دارد.
ما دلايل زيادي داريم كه رنگ سبز مايل به آبي رنگ ولايت مطلق الهي است. بهشت موعود ما بهشتي است با رنگ سبز مايل به آبي. در دين اسلام حديثي نداريم كه بگويد پوشش حجاب چه رنگي باشد اما احاديث زيادي داريم بر كراهت رنگ سياه. رنگ سياه ايجاد غرور و در عين حال كدورت روحي مي‌كند. رنگ سياه رنگ غم است.
رنگ اندوه است. ما براي رنگ سياه شب حديث داريم كه پيش از غروب آفتاب، چراغ روشن كنيد به خاطر اين‌كه هيچ‌وقت نور از زندگي ما بيرون نرود و تيرگي شب بر ما سلطه پيدا نكند.
اثر رواني رنگ در كودكان
به موجب تحقيقاتي كه از طرف انستيتوي روان‌شناسي رنگ كه مركز آن شهر اسن آلمان است به عمل آمده رنگ‌هاي قرمز، نارنجي، زرد و آبي رنگ‌هاي مورد علاقه اطفال هستند و رنگ‌هاي خاكستري، قهوه‌اي، سياه و سفيد هيچ‌گاه مطلوب آنها نيستند. اين انستيتو براي تعيين درجه نفوذ رنگ در اطفال، در كودكستان‌هاي آلمان به مطالعات مداوم و پيگيري پرداخت و متوجه شد مثلا يكي از خانم‌هاي معلم فقط به خاطر كت و دامن قهوه‌اي كه مي‌پوشد، مورد نفرت اطفال واقع شده و لقب بدعنق گرفته، ولي همين معلم پس از آن‌كه لباس‌هايي به رنگ روشن و جالب تن كرد، موفق شد محبوب شاگردان كودكستان شود.
رنگ‌ها نفوذ عجيبي بر سلسله اعصاب كودكان دارند؛ مثلا چنانچه رنگ سياه يا سفيد مطلق مدتي مرتب در معرض ديد كودكان قرار گيرد يا بزرگسالان اطراف آنها دائم با لباس سياه ظاهر شوند، اعصاب آنها خسته و مختل مي‌شود.
طي سال‌ها، آزمايش‌هاي فراواني براي تعيين ارجحيت رنگ‌ها صورت گرفته است؛ مثلا نوزادان به رنگ‌هاي درخشان مثل زرد، سفيد، صورتي و قرمز بيشتر خيره مي‌شوند و با بزرگ شدن كودكان علاقه به رنگ زرد به تدريج كم مي‌شود و قرمز و آبي جاي آن را مي‌گيرد.
پس از بلوغ، علاقه به رنگ‌هايي با طول موج كوتاه‌تر (آبي و سبز) بيشتر از رنگ‌هاي با طول موج بلند (قرمز، نارنجي و زرد) مي‌شود. در اين حالت علاقه به رنگ‌ها به صورت زير است:
آبي، قرمز، سبز، بنفش، نارنجي و زرد
كودكان و نوجوانان به رنگ بيشتر از شكل واكنش نشان مي‌دهند و با لذت تمام به آن دل مي‌بندند. تحقيقات نشان داده كودكاني كه در نقاشي‌هاي خود رنگ‌هاي سرد مانند آبي يا سبز را انتخاب مي‌كنند، متفكرتر و سنجيده‌تر هستند. به كار بردن رنگ‌هاي قهوه‌اي و خاكستري نشان‌دهنده ناراحتي‌هاي دروني آنان است.
استفاده آزادانه از رنگ قرمز توسط كودكان خصومت يا نياز به صحبت را نشان ميدهد و از طرفي هم بيانگر عشقي ساده و بي‌آلايش است.
رنگ آبي در نقاشي كودكان بيانگر سازگاري، تمايل به اطاعت و كنترل يا سركوب احساسات است و نيز كودكاني كه زياد از رنگ سبز استفاده مي‌كنند، معمولا به طور محسوسي فاقد احساسات قوي و آشكار هستند. كودكان بندرت به رنگ‌هاي قهوه‌اي، سياه يا خاكستري علاقه دارند. استفاده در هم و برهم از رنگ قهوه‌اي مشخصه اعتراض به والدين است.
همچنين اگر كودك به طور مداوم از رنگ سياه براي رنگ‌آميزي استفاده كند، نشان‌دهنده اعتراض، ترس يا اضطراب است.
نتيجه‌گيري
اصولا هيچ رنگي براي هيچ سني ممنوع نيست. اين خود ما هستيم كه با طرح قوانين بسته يا نسبتا بسته همه چيز را در محدوده‌اي معين متوقف مي‌كنيم. رنگ لباس از نظر علمي زماني نامناسب است كه در آن يك تركيب‌بندي مناسب براي ايجاد يك هارموني موفق به كار نرفته باشد.
رنگ‌ها در لباس بايد داراي يك تركيب‌بندي هنرمندانه و علمي باشد تا چشم نوازش شود و احساس دروني انسان نفسي تازه كند. در جامعه ما كه افسردگي با ضرايب گوناگون، درصد قابل توجهي از جوانان و مردم را در برگرفته كه كسالت‌ها و خستگي‌هاي درازمدت از مهم‌ترين نتايج آن است، پيشنهاد مي‌شود براي بهبود اين وضعيت از لباس‌هايي با رنگ‌هاي پر نشاط استفاده شود، چرا كه انرژي رنگ در افراد تاثير خواهد داشت.
پس بهتر است ابتدا سليقه‌هايمان را كمي تغيير دهيم و در استفاده از رنگ‌هاي لباس‌هايمان مقداري تجديدنظر كنيم. رنگ‌هاي مختلف را در لباس‌هاي ديگران عجيب و غريب ندانيم و آنها را سبك نپنداريم، چرا كه همه رنگ‌ها زيبا هستند. | 
همه رنگ‌ها زيبا هستند!!!
