اخبار داخلی فرهنگ و هنر گفت‌وگو با مهدی مظلومی کارگردان مجموعه کمربندها را ببندیم ؟

هموطن سلام , يكشنبه 26 مهر 1383

گفت‌وگو با مهدی مظلومی کارگردان مجموعه کمربندها را ببندیم ؟

«اگر هدف و انسجام مشخصی در کار وجود داشته باشد و کار جدی گرفته شود، مخاطب براحتی کار را می‌پذیرد » مظلومی هنوز معتقد است که تاریخ مصرف طنزهای 90 شبی تمام نشده و بستگی به ساختار و هدف برنامه دارد.

مهدی مظلومی که با مجموعه نسبتا موفق «بدون شرح» وارد این عرصه شد، با مجموعه «بانکی‌ها» که هیچگاه نتوانست موفقیت «بدون شرح» را به‌دست آورد، کارش را دنبال کرد و حالا با ساخت مجموعه «کمربندها را ببندیم» با حضور پیمان قاسم‌خانی (نویسنده پاورچین) و فتحعلی اویسی و امیر جعفری (بازیگران بدون شرح) می‌خواهد ثابت کند که «بدون شرح» یک اتفاق نبود. او بار روانی کار را بزرگترین مشکل کارهای 90 شبی می‌داند و در جواب کسانی که به او برچسب سیاسی کاری می‌زنند می‌گوید: «قصد سیاسی کار کردن را ندارم».
مظلومی باوجود درگیری با مجموعه «کمربندها را ببندیم» با صبر و حوصله این گفت‌وگو را پذیرفت.
باهم می‌خوانیم:
• بعد از تجربه ناموفق مجموعه «بانکی‌ها» از نظر جذب مخاطب عام و خالص (منتقدان)، برای شروع دوباره ساخت طنز 90 شبی، ترس و تردید نداشتید که کار شکست بخورد؟
- من در زندگی بشدت اهل ریسک کردنم و معتقدم تا ریسک نکنیم به هدف نمی‌رسیم و بعد از «بانکی‌ها» هم چنین ترسی وجود داشت؛ اما به هرحال لازم بود که آن تجربه را فراموش کنم و کار جدیدی را شروع کنم.
• ایده اصلی «کمربندها را ببندیم» متعلق به چه کسی بود؟
- طرح اولیه خودم برای یک مجموعه 26 قسمتی در سه سال قبل بود و زمانی که قرار شد به یک مجموعه 90 قسمتی تبدیل شود، مدتی روی آن کار کردیم و قسمت فرودگاهی کار را بسط و گسترش دادیم.
• حضور پیمان قاسم‌خانی (پاورچین) در کار به چه شکل بود؟
- طرح اولیه را که برای پیمان تعریف کردم برایش جذاب بود و در ابتدا قرار شد که متن بدهد؛ اما چون مسائل تولید زمان و انرژی زیادی می‌خواهد قرار شد که یک نفر سرپرستی نویسندگان را به عهده بگیرد.
• متن‌ها به رویه سابق کارهای 90 شبی نوشته می‌شود یا به شکل تیمی؟
-

	" در «بدون شرح» شخصیت کاووسی جوشیده از توانایی‌های خود آقای اویسی بود که کمی هم رنگ و لعاب گرفته بود و اگر آقای اویسی در این کار بخواهد ادای کاووسی را دربیاورد مطمئنا ناموفق است؛ ... "

درحقیقت پیمان خط اصلی قصه را مطرح می‌کند و هر قسمت از کار را یک نویسنده به عهده می‌گیرد و پیمان سعی کرده که چه در انتخاب تیم نویسندگان و چه در اختلاف سلیقه‌ای که در نوشتن بین نویسندگان وجود دارد کار را یک دست و یک سطح کند که این سبک کاری مشکل و البته کاملاً جدید است.
• و تیم نویسندگان را چه کسانی تشکیل می‌دهند؟ - علاوه بر پیمان قاسم‌خانی، مهراب قاسم‌خانی، خشایار الوند، محمدرضا آریان، ریما رامین‌فر، امیرمهدی ژوله
• در ابتدا، کار خوب شروع شده و برخلاف طنزهای از این دست در همان قسمت‌های اولیه شخصیت‌پردازی‌ها اصولی و مناسبند و شوخی‌ها با مزه و به‌جا هستند.
- از همان ابتدا به این موضوع فکر می‌کردیم و سعی کردیم برخلاف کارهای دیگر که 20- 30 قسمت طول می‌کشد تا شخصیت‌ها تعریف شوند و کار جا بیافتد و بعد هم در اواسط کار، به اوج برسد در 10 قسمت اولیه این کار را انجام دهیم و در مدت زمان کمتری به این اوج نزدیک شویم. • پس چارچوب کلی کار تا انتها مشخص شده است؟
- دقیقا، این چارچوب از ابتدا تا انتها ترسیم شده و به شکل مقاطع زمانی مختلف مشخص شده است. مثلا در 15 قسمت ابتدایی چه کاری صورت بگیرد و همین طور در 20 قسمت دوم و ...
• نکته جدید و جالب توجه در این کار، تعدد و تنوع نماهای خارجی است که مخاطب از تکرار دلزده نشود که البته به علت هزینه‌ها و مشکلات موجود در این کارها معمولا کارگردان‌ها دوباره به همان لوکیشن‌های بسته رومی‌آورند.
- هدف این بود که از فضای یکنواخت خانه خارج شویم و فضای جدیدی را خلق کنیم و در کنار آن به مسائلی که دغدغه اصلی مردم است بپردازیم، به هرحال این کار هم هزینه‌های خودش را دارد، با صحبتی که با تهیه‌کننده کردم، سعی کردیم برای جبران این موضوع و همچنین کمک به کار، سوژه و ساختار در آینده اسپانسر جذب کنیم، البته به شکلی که تماشاگر را اذیت نکند و درحقیقت اسپانسر زیرمجموعه برنامه باشد نه بالعکس.
• در کارهایتان اصرار و علاقه به استفاده از بازیگردان دارید.
- کارهای طنز 90 شبی واقعا سنگین و طاقت‌فرساست و بخش عمده انرژی صرف کارهای فنی تصویر و ... می‌شود و باید کسی وجود داشته باشد که نقاط برجسته متن و مسائل موردنظر را با بازیگران کار کند و البته چشم سوم کار هم باشد تا از مسیر اصلی خارج نشویم.
• فکر می‌کنم اولین تجربه آقای دلخواه در بازیگردانی است، بازیگران را هم ایشان انتخاب کردند؟
- بله، ایشان 8-7 ماهی است که از خارج تشریف آوردند و تحیصلاتشان در رشته بازیگری و کارگردانی است و با کمک ایشان و شناخت قبلی که خودم داشتم، بازیگران را انتخاب کردیم.
• حضور بازیگران ناآشنای تئاتر یا آماتور در کنار بازیگران مطرح در مجموعه «بانکی‌ها» تجربه ناموفق و آزاردهنده‌ای بود؛ اما شما دوباره این تجربه را تکرار کردید.
- من

	" تا جایی که به ما آسیبی نرساند! (می‌خندد) • خط داستانی کار به شکلی جلو می‌رود که تا قسمت آخر خبری از پرواز نیست! ... "

اصولا علاقه دارم که بازیگران جوان و مستعد به بدنه تلویزیون تزریق شوند و همیشه می‌خواستم که این حرکت را از یک جایی شروع کنم که البته در «بانکی‌ها» زیاد‌ه‌روی کردم و تجربه و فرصت کافی برای این آزمون و خطا را نداشتم در نتیجه دچار مشکلاتی که مطرح کردید شدیم؛ اما سعی کردم در «کمربندها را ببندیم» این امر را تعدیل کنم تا به یکدستی کار لطمه نخورد.
• آقای اویسی و جعفری در «کمربندها را ببندیم» خودشان را در «بدون شرح» تکرار می‌کنند و کم‌کم تبدیل به یک تیپ شدند.
- اصولا علاقه‌ای به تکرار ندارم، چه در سوژه، چه در ساختار و چه در بازی و در قسمت‌های اولیه هم سعی کردیم بازی‌ها متفاوت باشد؛ اما نهایتا با مشورتی که شد هم من و هم بازیگران و هم سازمان صداوسیما ترجیح دادیم که اصرار و انرژی زیادی در این زمینه به خرج ندهیم و موضوعی که در گذشته شروع و بعد توسط مردم پذیرفته شده را ادامه دهیم تا به یک اوجی برسد. • اما امکان دارد همین تماشاگر از تکرار خسته و دلزده شود؟
- به نظرم اگر تکرار درست باشد مشکلی به وجود نمی‌آید. به هرحال خاطراتی در ذهن تماشاگر وجود دارد و در گذشته هم ارتباط برقرار کرده است؛ اما شاید منتقدان یا مخاطبان خاص این امر را نپسندند. به هرحال همیشه برایم مخاطبان عام اهمیت بیشتری داشته‌اند.
• این تکرار درست را تعریف کنید.
- در «بدون شرح» شخصیت کاووسی جوشیده از توانایی‌های خود آقای اویسی بود که کمی هم رنگ و لعاب گرفته بود و اگر آقای اویسی در این کار بخواهد ادای کاووسی را دربیاورد مطمئنا ناموفق است؛ اما اگر دوباره این تراوش با حفظ چارچوب قبلی باشد، تماشاگر هم می‌پذیرد.
• عده‌ای معتقدند که «کمربندها را ببندیم» قصد زیر سوال بردن بعضی مسائل سیاسی و بخصوص ناوگان هوایی کشور را دارد و همزمانی یکی از قسمت‌ها با استیضاح وزیر راه و بحث فرودگاه امام به این موضوع دامن زد و در آخر هم بحث اعتراض NGOها به یکی از قسمت‌های سریال.
- واقعا قصد سیاسی کارکردن را نداشتیم و همزمانی بعضی مسائل کاملا اتفاقی بود، در مورد NGOها هم برداشت غلطی صورت گرفت و قصد ما فقط تلنگری به جامعه بود و این‌که جامعه بی‌نقص نیست که این واکنش‌های مثبت و منفی طبیعی است و این موضوع هم به هرحال وجود داشت که واکنش منفی برانگیخت؛. اما هدف ما نقد حاشیه‌گرایی در همه سطوح طبقاتی جامعه است و حتی بعضی اوقات در کار فاصله‌گذاری‌هایی با

	" علاوه بر پروسه سنگین تولید، بزرگترین مشکل که طاقت‌فرسات بار روانی کار است. طوری که بعد از هر بار کار 10 سال پیر می‌شوم. ... "

تماشاگر می‌شود که این فقط یک کار طنز است.
• پس شما معتقدید که کارکرد این طنزهای 90 شبی علاوه بر جنبه سرگرمی، جنبه انتقادی نیز هست!
- بله صدرصد، چون وظیفه رسانه انتقاد از نارسایی‌های موجود است و خود من هم هیچ زمانی علاقه‌ای به کار خنثی نداشتم و تعریفی که از طنز دارم این است که طنز بیان مشکلات اجتماعی با زبان شیرین و نیش‌دار برای تفکر مخاطب است که زبان شیرین آن جنبه سرگرمی، زبان نیش‌دار آن جنبه انتقادی و تفکر مخاطب محتوای کار است.
• به هرحال جامعه ایرانی انتقادناپذیر است، این زبان نیش‌دار تا کجا امکان عرضه دارد؟
- تا جایی که به ما آسیبی نرساند! (می‌خندد) • خط داستانی کار به شکلی جلو می‌رود که تا قسمت آخر خبری از پرواز نیست!
- پرواز نمادی از اوج است و تا نقص و مشکلات وجود دارد، رسیدن به اوج ناممکن است درحقیقت آقای ملکی برای کم کردن روی آقای فراست و لج و لجبازی و بدون هیچ تجربه و تخصصی می‌خواهد این فرودگاه را راه‌اندازی ‌کند و هیچ هدف مشخص و اصیلی ندارد در حالی که این امر با جان مردم در ارتباط است و شما می‌توانید این وضعیت را به کل جامعه و همه سطوح طبقاتی آن تعمیم بدهید.
• همیشه به تدوین کارهایتان علاقه خاصی داشتید.
- چون کار حرفه‌ای را از تدوین شروع کردم، همیشه به آن تعلق خاطر خاصی داشتم. در عین حال کار حساسی است و ترجیح می‌دهم خودم تدوین کنم. • بداهه در کارتان چقدر نقش دارد؟
- به هرحال در این طنزها 20 درصد کار بداهه و باقی طبق متن است. • عده‌ای از منتقدان معتقدند که تاریخ مصرف کارهای 90 شبی گذشته است.
- به نظر من اگر هدف و انسجام مشخصی وجود داشته باشد و کار جدی گرفته شود و سطحی و پیش پاافتاده با آن برخورد نشود، صددرصد کار جواب می‌دهد و همیشه سعی کردم این طور با کار برخورد کنم و تلاش خودم را کردم حالا ممکن است که ایده‌آل نشده باشد.
• شما تجربه 3 کار طنز 90 شبی را دارید، به نظر شما بزرگترین مشکل و سختی این کارها چیست؟
- علاوه بر پروسه سنگین تولید، بزرگترین مشکل که طاقت‌فرسات بار روانی کار است. طوری که بعد از هر بار کار 10 سال پیر می‌شوم.
• چقدر در این کار حمایت‌های لازم را داشتید؟
- به هرحال اختلاف سلیقه و مشکل وجود دارد؛ اما نکته مهم این است که تمام دوستان و مدیر شبکه 3 در یک جبهه قرار داریم تا یک کار خوب و آبرومند تحویل مردم بدهیم.
• در آخر چقدر نسبت به پخش جلو هستید؟
- با 12 تا 14 ساعت فیلمبرداری در روز در مرکز نمایش‌های هوایی 5 قسمت نسبت به پخش جلو هستیم.