اخبار داخلی فرهنگ و هنر در این برنامه اجازه دارید سر به هوا باشید!/ راهنمایی برای مسافران کهکشان

شنبه 18 بهمن 1399

در این برنامه اجازه دارید سر به هوا باشید!/ راهنمایی برای مسافران کهکشان

برنامه «راهنمای مسافران کهکشان» از جمله برنامه هایی است که در حوزه دانش شبکه چهار سیما تهیه و تولید شده است و یکی از ویژگی های این برنامه این است که برای دیدن آن اجازه دارید «سر به هوا باشید!»

«راهنمای مسافران کهکشان» عنوان یکی از برنامه هایی است که این شب ها از شبکه چهار سیما بروی آنتن می رود. برنامه ای درباره نجوم و آسمان شب که از سال ۹۸ تا کنون به صورت هفته ای یک شب از این شبکه پخش می شود. اگر علاقه مند به این برنامه علمی هستید می توانید شنبه شب ها ساعت ۲۳ مخاطب «راهنمای مسافران کهکشان» باشید و اطلاعات خود از آسمان و دنیای عجیب و پیچیده اش را بروز کنید. حتی در این برنامه اجازه دارید سر به هوا باشید!

** کتاب راهنمای مسافران کهکشان یا برنامه آن؟
«داستان ما داستان یک کتاب است کتاب راهنمای مسافران کهکشان. این کتاب توی کره زمین منتشر نشده اما کتاب قابل توجهیه. قابل توجه ترین کتابیه که انتشاراتی دب اصغر منتشرش کرده انتشاراتی که هیچ آدم زمینی اسم اونو هم نشنیده. کتاب راهنمای مسافران کهکشان در بسیاری از بخش های شرقی کهکشان با تمدن های خفن تر جای کتاب مرجع دایره المعارف کهکشان را گرفته. تو کتاب راهنمای مسافران کهکشان خیلی چیزها از قلم افتاده اما راهنمای مسافران کهکشان از دو نظر از دایره المعارف بهتره اول اینکه راهنمای مسافران کهکشان کمی از دایره المعارف ارزون تره دوم اینکه شت جلد اون با حروف درشت و آرامش بخش نوشته هول نشی». این جملات همان جملاتی هستند که در ابتدای هر قسمت از برنامه راهنمای مسافران کهکشان توسط مجری که در فضای سیاهی ایستاده بیان می شوند و نقبی می زنند به اینکه کتابی تحت همین عنوان تا به حال منتشر شده است.

** از جزییات راهنمای مسافران کهکشان چه می دانید؟
همانطور که از نام این برنامه پیدا است قصد دارد تا اطلاعاتی برای سفر به یک سرزمین ناشناخته را در اختیار مخاطبان خود و علاقه مندان به نجوم و علوم آسمانی در اختیارشان قرار دهد. اطلاعاتی که شاید در هیچ کتاب و فیلمی مطرح نمی شود و در این برنامه و با حضور کارشناس های این حوزه به آن پرداخته می شود.

** طرحی که به شبکه چهار ارائه شد
مریم نیکانلو تهیه کننده برنامه درباره نحوه شکل گیری و ساخت این برنامه گفت: گروهی بودیم که طرحی را نوشتیم و بعد از اینکه به جمع بندی رسیدیم طرح را به گروه دانش شبکه چهار ارائه دادیم و دوستان نیز از طرح ما استقبال کردند.

** هدف از طراحی چنین برنامه ای چیست؟
شاید خیلی ها بر این باور باشند که این برنامه هدفی جز پاسخگویی به سوالات علاقه مندان نجوم نداشته باشد اما به گفته نیکانلو هدف گذاری این برنامه ساختن دایره المعارف نجوم بود و در ۲۶ قسمت منظومه شمسی و خورشید و برای مثال هر آنچه به مریخ مرتبط بود را ساختیم از فیلم گرفته تا موسیقی و ...

** نیکانلو؛ از برنامه های پزشکی تا برنامه های علمی
«مریم نیکانلو» تهیه کننده این برنامه تلویزیونی درباره شروع فعالیت های خود گفت: از سال ۷۹ در تلویزیون کار می کنم و از برنامه نیمرخ کارم را شروع کردم و در آنجا مدیر تولید بودم. مادرانه، جاده تندرستی و ... از برنامه هایی بودند که در حوزه پزشکی به تولید رساندم.

** برنامه ای در دو فصل یا فصل های بعدی؟
به طور معمول برنامه هایی که برای تلویزیون ساخته می شوند، اگر به رضایت مخاطبان برسند ادامه دار خواهند شد. این موضوع درباره «راهنمای مسافران کهکشان» نیز صدق می کند و به گفته نیکانلو تاکنون در دو فصل تهیه و تولید شده است. فصل نخست در تیرماه سال ۹۸ و فصل دوم در پاییز و زمستان سال ۹۹ از شبکه چهار پخش شد.
فصل ابتدایی راهنمای مسافران کهکشان در ۲۶ قسمت و فصل دوم آن نیز در ۳۶ قسمت طراحی و ساخته شد. نیکانلو در همین زمینه گفت: قرار است این برنامه ادامه داشته باشد اما هنوز تعداد فصل هایش مشخص نیست. مباحث نجوم گسترده است و هنوز طراحی فصل بعدی را انجام ندادیم.

** موضوع های برنامه توسط کارشناسان انتخاب می شود
به خاطر وسعت مباحث نجوم این برنامه نیز در هر قسمت به موضوع های مختلفی ورود پیدا می کند. نیکانلو درباره اینکه این موضوع ها به چه شکل انتخاب می شوند؟ گفت: در هر قسمت از برنامه موضوع های مختلفی داریم که همه آنها در اتاق فکر برنامه و توسط کارشناس ها انتخاب می شوند. در این برنامه ۶ کارشناس داریم و همگی روی موضوع کلی برنامه تسلط دارند. سیاه چاله ها،‌کهکشان راه شیری از موضوع های اشاره شده در این برنامه بوده است.

** اتاق فکر از ارکان این برنامه است
به طور معمول در این سبک برنامه ها بهره بردن از یک اتاق فکر می تواند تولید کننده را از دل مشغولی ها و نگرانی هایش دور کند. برهمین اساس در «راهنمای مسافران کهکشان» هم کارشناس ثابت حضور دارد و هم کارشناس های متغیر. مصطفی یاوری، ایرجی، فرزاد مومنی، دکتر حسن زاده از کارشناس های ثابت این برنامه هستند که هر کدام به نوبه خود علاقه ای به علم نجوم دارند و همه این افراد به زمینه نجوم علاقه دارند.

** گفت وگو درباره سیاره ها و کهکشان ها
ساختار «راهنمای مسافران کهکشان» به گونه ای است که بیشتر از حضور کارشناسان بهره می برد. بخشی از این برنامه به گفت وگوهای میان مجری و کارشناس و منجمین برمی گردد و آنها درباره سیاره ها کهکشان ها و در کل منظومه شمسی و اتفاق ها و رویدادهای جدید و قدیمی این منظومه صحبت می کنند.

** معرفی آیتم های مختلف این برنامه
این برنامه در مدت زمان یک ساعتی که بروی آنتن می رود، به معرفی رصدخانه های سراسر کشور، معرفی منجمین برتر و آماتور، سفینه کاغذی و معرفی فیلم و کتاب می پردازد. در بخش معرفی منجمین برتر گروهی از برنامه به شهرستان ها رفته و از نزدیک به گفت و گو با این افراد می پردازند.همچنین آیتم آوای کیهان تلفیق موسیقی و فضا و تصاویر نجومی است. موسیقی های خوب در کنار تصاویر بکر به شکل گیری این آیتم کمک کرده است. همچنین کهکشانی ها نیز یکی دیگر از بخش های این برنامه است که در آن به روایت زندگی چهره های نجوم ایران پرداخته می شود.

** گفت و گو هایمان علاقه مندان بسیاری دارد
از آیتم های متنوع این برنامه می توان به آیتم های: آسمان نما، رصد آسمان هفته که آسمان را بررسی می کند. همچنین با معرفی برخی اپلکیکیشن ها مخاطبان را به آموزش نجوم دعوت می کنند.
نیکانلو ادامه داد: در فصل نخست بحث آموزشی بیشتر بود و در قیاس با فصل دو این تغییر کاملا مشهود است. همچنین اگر بخواهم به پربیننده ترین بخش هایمان اشاره کنم باید از گفت و گوهایمان یادی کنم.

** تفاوت های میان دو فصل «راهنمای مسافران کهکشان»
یکی از اصلی ترین تفاوت های این برنامه در فصل یک و دو پخش زنده و تولیدی آن است. به این شیوه که در فصل یک برنامه تولیدی و در فصل دو زنده پخش می شد. همچنین برنامه سازها به شهرستان های مختلف رفته و از نخبه های علمی شان تصویربرداری می کردند.

همچنین در دومین فصل از راهنمای مسافران شب، به کیهان شناسی و بحث سیاه چاله ها پرداخته می شود.
** برنامه زنده بهتر است یا تولیدی؟
یکی از مواردی که به برنامه ساز کمک بیشتری می کند تا بتواند برنامه را در سطوح گسترده تری اداره کند، تولیدی بودن و یا پخش مستقیم بودن هر برنامه ای است. این موضوع این قابلیت را فراهم می کند تا برنامه ساز برای ارتباط هرچه بیشتر با مخاطب روش هایی را تجربه کند.
تهیه کننده این برنامه درهمین زمینه گفت: هر برنامه ای نیاز دارد تا با مخاطبش به صورت زنده ارتباط داشته باشد و ما به خاطر تعامل با مخاطب ترجیح دادیم فصل دو را به صورت زنده تولید کنیم. تعداد مخاطبمان در فصل یک کم نبود اما طبیعتا وقتی برنامه ای شروع می شود زمان می برد تا مخاطب جذب کند. بر همین اساس برنامه را زنده کردیم به خاطر اینکه مخاطبمان را به چالش بکشیم.

** حضور منجم های آماتور در فصل یک
بخشی از این برنامه در فصل نخست اختصاص داشت به حضور منجم های آماتوری که علاقه مندان واقعی این رشته هستند. این افراد با حضور در استودیوی برنامه سوال هایی که در مطالعات و کلاس های نجوم داشتند را از کارشناس برنامه می پرسند. نیکانلو در این باره بیان داشت: در این فصل حضور تماشاگر برایمان مهم بود و می خواستیم دکور ساده تر باشد چون فقط آیتم گفت و گو در دکور انجام می شد.
نیکانلو درباره دلیل حضور این منجم ها نیز گفت: چون برنامه تولیدی بود در برنامه های تولیدی نمی توانید با مخاطب ارتباط مستقیم داشته باشید، به این فکر افتادیم تا برنامه را به طور زنده تولید کنیم و حین برنامه به مخاطبان بگوییم اگر سوال دارید از طریق صفحه مجازی برنامه مطرح کنید تا کارشناسان به آن پاسخ دهند. ما فکر کردیم ممکن است در حین برنامه سوال هایی برای مخاطب مطرح شود و همان لحظه به دلیل تولیدی بودن برنامه نتواند از مجری بپرسد. به همین دلیل، بچه هایی که به استودیو می آمدند سوال هایی که احتمال می دادیم برای مخاطب مطرح شوند را مطرح می کردند‌ و به جواب می رسیدند.
همچنین تعامل با مخاطب در این برنامه از طریق فضای مجازی و پیامک و روابط عمومی سازمان اتفاق می افتد، اما در فضای مجازی این ارتباط بیشتر است.


**طرح سوالی برای مشارکت هرچه بیشتر با مخاطب در فواصل برنامه و با استفاده از موضوعی که کارشناس و مجری درباره آن صحبت می کنند سوالی طرح می شود که مخاطبان می توانند از طریق سامانه پیامکی پاسخگوی آنها باشند.

** ارتباط نزدیک بیننده با موضوع برنامه از طریق جلوه های ویژه بصری
یکی دیگر از ابتکار و خلاقیت های طراحی این برنامه به جلوه های ویژه بصری برمی گردد. طوری که وقتی مجری با کارشناس در حال صحبت درباره شهاب سنگ هستند، به ناگاه یک شهاب سنگ که با جلوه های ویژه ساخته شده است از مونیتور کنار استودیو نشان داده می شود تا بیننده به طور نزدیک تر با اتفاقاتی که درباره آن صحبت می شود ارتباط برقرار کند.

** برنامه ای برای علاقه مندان به علم ستاره شناسی
برنامه هایی نظیر راهنمای مسافران کهکشان،‌ بیننده های خاصی دارند و اغلب بیننده هایشان از دانش آموخته های نجوم و ستاره شناسی، کارشناسان و افرادی هستند که در این حوزه فعالیت کرده اند و کمتر پیش می آید تا همه مخاطبان بیننده چنین برنامه هایی باشند چراکه برای قشر خاصی ساخته شده است.

** اسماعیل باستانی و تجربه اجرای برنامه های علمی
شاید مجری در چنین برنامه هایی حرف اول را می زند چرا که او با دانش و اطلاعاتی که دارد می تواند به جذب مخاطب در جمع کردن بحث های تخصصی کمک کند.
نیکانلو درباره انتخاب مجری برای این برنامه گفت: یک مجری باید همه ویژگی ها را داشته باشد، فن، بیان، صدا و سواد اجرا و آقای باستانی قبلا در رادیو سری برنامه های نجوم را اجرا کرده بود و به نجوم اجحاف داشت و به همین خاطر یکی از گزینه های انتخابی ما برای این برنامه شد.
وی درباره تغییر مجری در فصل های آینده نیز بیان داشت: مخاطب ما به آقای باستانی عادت کرده و ملموس شده بود و آقای باستانی نیز در این برنامه هویت پیدا کرده است و به نظرم وقتی چنین شرایطی پیش می آید مجری ویترین برنامه می شود و تغییر او باعث لطمه خوردن به برنامه خواهد شد.‌

** ورود فیلم و سریال ها به علوم ستاره شناسی
به طور معمول این سبک برنامه ها کمی خشک و جدی هستند اما در راهنمای مسافران کهکشان برای جلوگیری از چنین اتفاقی بخشی جذاب به برنامه اضافه شده است. بخشی که به مرور و بررسی سریال، فیلم، کتاب و سایر محصولات نمایشی و فرهنگی می پردازد که در حوزه کهکشان و علوم ستاره شناسی ساخته شده باشد. برای مثال در یکی از قسمت ها که موضوع کهکشان بود، با این سوال که آیا کهکشان ها آنقدر اهمیت داشتند که در آثار نمایشی ادبیات داشتانی از آنها استفاده شده باشد؟ بحث آغاز شد و کارشناس این بخش که آهی نام دارد به توضیحاتی در این باره پرداخت.

** دکوری که منظومه شمسی را یادآوری می کند
یکی دیگر از موضوعاتی که در هر برنامه ای روی آن تمرکز بسیاری می شود دکور آن برنامه است. در فصل نخست دکور خاصی در این برنامه دیده نمی شد و کلیت دکور فضای سیاه پس زمینه به همراه چند صندلی بود. اما برخلاف آن در فصل دوم شاهد حضور ۸ سیاره و ستاره ها در این دکور کاملا سیاه هستیم و در میانه دکور میزی با طرح خورشید قرار داده شده است که همه اینها نشان از این دارد که این برنامه درباره منظومه شمسی است.
تهیه کننده این برنامه در این بخش گفت: در فصل دو خیلی به دکور برنامه فکر کردیم. به خاطر وجود هشت سیاره و خورشید و ... و بک گراندی که ستاره های ریز در آن دیده می شوند طراحی شد. همچنین تصاویری که در دکور از آنها استفاده کردیم را از سایت های اینترنتی خریداری کردیم و اینطور نبوده که به راحتی به آنها دسترسی داشته باشیم. از سویی برای جز به جز طراحی دکور و در انتخاب رنگ صندلی ها هم دقت بسیاری شده است.
به گزارش فارس، برنامه «راهنمای مسافران کهکشان» به تهیه کنندگی مریم نیکانلو، سردبیری محمد جباری و اجرای اسماعیل باستانی شنبه ها از شبکه چهار پخش می شود.