اخبار داخلی گفتگوی ويژه احساس می کنم رولینگ بالای سر من ایستاده است

هموطن سلام , چهارشنبه 9 شهريور 1384

احساس می کنم رولینگ بالای سر من ایستاده است

جلد ششم جادوی جی.کی.رولینگ این روزها و تا این لحظه با چهار ترجمه متفاوت در بازار کتاب است.

جلد ششم جادوی جی.کی.رولینگ این روزها و تا این لحظه با چهار ترجمه متفاوت در بازار کتاب است. ترجمه‏های رنگارنگ و متنوعی که همگی در یک ماراتن نفسگیر شرکت کرده‏اند؛ انتشارات بهنام اولین برنده این مسابقه بود البته معلوم نیست چطور و با همکاری چند مترجم موفق شد این کتاب حجیم را با این سرعت و به صورت کامل روانه بازار کتاب کند.
ترجمه‏هایی که شاید همه شلختگی‏شان از آنجایی است که در ایران قانون کپی‏رایتی وجود ندارد، مترجمانی که نمی‏دانند رقبایشان چه کسی است و مجبورند با تمام سرعت، سرعتی که گاهی اوقات بی دقتی فراوانی را همراه خود می‏‏آورد، ترجمه کنند. البته گاهی وقت‏ها ماجرا فقط زود رسیدن کتاب به دست مخاطب نیست، برخی از این ترجمه‏ها بی‏دقتی و شلختگی را به حدی رسانده‏اند که بوی سودجویی از آن می‏آید.
جلد پنجم «هری پاتر و فرمان ققنوس» نزدیک یک سال بعد از انتشار، در فرانسه تازه ترجمه شد که البته این ترجمه هم رولینگ را راضی نکرده بود.
راستی اگر رولینگ می‏دانست که چطور برخی از ناشران کتابش را هفت شقه و پاره می‏کنند، چه می‏کرد.
به هر حال این آشفتگی تنها به خاطر عدم پیوستن به قانون کپی‏رایت نیست، شاید کمی امانت‏داری جور همه این مسائل را می‏گرفت.
در میان همه ترجمه‏هایی که از هری پاتر، در ایران شده است و به زعم بسیاری از منتقدان ترجمه ویدا اسلامیه و انتشارات کتابسرای تندیس تر و تمیزتر و امانت‏دارتر است. ویدا اسلامیه تا امروز همه هری پاترها را به فارسی ترجمه کرده است و نزدیک به 18 هزار جلد شده است.
3 روز پیش هم جلد اول از جلد ششم را منتشر کرده است و این روزها تمام وقتش را روی بخش دوم این کتاب گذاشته است.
انگار هر چه می‏گذرد اسلامیه به چم و خم هری‏پاتر وارد می‏شود و با زبان رولینگ بیشتر انس می‏گیرد. از سویی برای جلد ششم هری پاتر هم با ناشر اصلی آن وارد مذاکره شده است و کپی رایت اثر را خریده‏اند.
اسلامیه متولد 1346 است، از سال 70 ترجمه می‏کند. اولین ترجمه‏هایش را از داستان‏های آگاتاکریستی انتخاب کرد، مدتی مشغول کار ویراستاری بود، تا این‏که هری پاتر به دنیا آمد. اسلامیه علاوه بر سری هری پاتر کتاب‏های زیادی را در حوزه روانشناسی منتشر کرده است. به مناسبت انتشار مجلد اول از جلد ششم هری پاتر با او گفت‏وگویی داشتیم که می‏خوانید:

- خانم اسلامیه مجلد اول از جلد ششم هری پاتر منتشر شد، در حالی که مدت زیادی از انتشار این کتاب نمی‏گذرد، مگر روزی چند ساعت وقت برای ترجمه گذاشتید؟
* باورتان نمی‏شود اگر بگویم بیشتر از دو سوم یک روز، گاهی وقت‏ها یک روز تمام، گاهی وقت‏ها تا صبح روز بعد، اگر بخواهم زمان دقیق بگیرم باید بگویم حداقل روزی 12 ساعت ترجمه کرده‏ام.
البته در جلد ششم به خاطر این‏که دیگر با زبان و نحوه روایت آشنا بودم سریع‏تر ترجمه می‏کردم.

- با توجه به این سرعت و فشردگی کار اصلا وقتی هم برای ویراستاری کار می‏ماند؟
* معمولا کار را خودم ویرایش می‏کنم، یعنی اگر منظورتان دوباره‏خوانی کتاب توسط شخص دیگری است، اینطور نبود. من موقع ترجمه سعی می‏کنم دقت عمل داشته باشم اما تا مرحله نمونه‏خوانی خودم با متن درگیر هستم، یعنی اینطور نبود که بعد از ترجمه یک صفحه دیگر هیچ نگاهی به آن نیاندازم.

-از این‏که باید در این ماراتن نفس‏گیر شرکت کنید، چه احساسی دارید، ناراحت نیستید؟
*خیلی برایم سخت و ناراحت‏کننده است. انگار وقتی هری پاتر جدیدی منتشر می‏شود زندگی از نظم واقعی‏اش خارج می‏شود. فشار زیادی روی من است و در عین حال دلم نمی‏خواهد یک ترجمه شلخته و بی‏سروته تحویل مخاطب بدهم. به هر حال من و ناشرم مجبوریم هم رنگ جماعت باشیم، ناشر کلی روی این کار سرمایه‏گذاری می‏کند و حق طبیعی اوست که بخواهد سرمایه‏اش برگردد، البته خوشبختانه ناشر اثر هم به یکسری اصول پایبند است.

* برخی از ترجمه‌هایی که از این کتاب شد؛ هفت پاره بود حتما این خبرها به گوش شما هم رسید؟
- اتفاقا همان اول کار این پیشنهاد را برخی از دوستانم به من دادند ولی من قبول نکردم. حس خیلی بدی است یک لحظه خودتان را جای جی.کی.رولینگ بگذارید؛ این ترجمه‌ها من را یاد پولیوری می‌اندازد که هر رج‌اش را یک نفر بافته است؛ تصورش را بکنید؛ چه شکلی می‌شود. هیچ وقت دلم نمی‌خواست توی چنین ورطه‌هایی بیافتم.

* چقدر به متن وفادارید؛ امانت‌دار بودید؟
- در واقع تا آنجا که در توانم بود امانتداری کردم؛ سعی کردم لحن و رسم‌الخط جی.کی.رولینگ را رعایت کنم. در جلد ششم هم خوب به هر حال بعد از این همه انس گرفتن با متن دیگر طبیعی است که با متن امین‌تر برخورد کنم اما حالا که به جلد یک و دو هری پاتر نگاه می‌کنم؛ احساس می‌کنم دقتم کمتر از حالا بود و حالا سعی می‌کنم که آن ایرادات را در این ترجمه رعایت کنم.

* ترجمه‌های دیگر هری پاتر را با ترجمه خودتان مقایسه کرده‌اید؛ این ترجمه‌ها به نظرتان چطور بود؟
- من به این ترجمه‌ها گذری نگاه کرده‌ام؛ نمی‌توانم درباره آنها نظر بدهم؛ به هر حال جدا از نیتشان همه مترجمان این کتاب زحمت کشیده‌اند.

* به هر حال تا امروز چند هزار صفحه از هری پاتر را ترجمه کرده‌اید؛ با این اوصاف چه حسی نسبت به این مجموعه دارید؟
- وقتی که ترجمه یک جلد را تمام می‌کنم مدام انتظار می‌کشم که جلد بعدی منتشر شود؛ این حس بعد از جام آتش خیلی بیشتر بود در تمام این مجموعه "هری پاتر و جام آتش" را بیشتر از بقیه دوست داشتم اما جلد پنجم یعنی "هری پاتر و محفل ققنوس" مرا زیاد جلب نکرد؛ احساس می‌کردم ماجرا کمی کش آمده است و سرنخ‌ها از هم فاصله می‌گرفتند.
به هر حال بعد از این همه سرو کله زدن با متن دیگر چم و خم رولینگ دستم آمده است؛ البته هنوز هم معتقدم رولینگ آدم غیرقابل پیش‌بینی است.

* مثل این که ناشر حق کپی رایت جلد ششم را گرفته است به هر حال یعنی این یک ترجمه قانونی است؛ حق کپی رایت چقدر شما را دست به عصاتر کرده است؟
- تا به حال قضیه امانتداری یک مسئله شخصی بود و به این شکل جدی مطرح نشده بود؛ اما حالا که حق کپی رایت این اثر را گرفته‌ایم احساس می‌کنم رولینگ بالای سر من ایستاده است. بیشتر از قبل نسبت به این متن احساس مسئولیت می‌کنم.

* هری پاتر جلد به جلد بزرگتر می‌شود. حال و هوای این جلد را چطور دیدید؟
- هری جدی شده است؛ بزرگتر شده است. تمام ماجراهایی که قبلا مطرح بودند حالا دارند کم کم به هم وصل می‌شوند؛ سرنخ‌ها معنا پیدا می‌کنند. اما نکته جالب در این قسمت عاشق شدن هری پاتر است؛ هری آینده نگر و عاقل است و به خاطر زنده ماندن دختری که دوستش دارد او را ترک می‌کند. این نکته من را هیجان زده کرد؛ چون رولینگ همیشه می‌گفت این یک داستان عشقی نیست.

* به نظر شما به جز تخیل چه چیزی در ماجراهای هری پاتر این همه موفقیت به ارمغان آورد؟
- رولینگ معلم بود و انگار در دنیای کودکانه غرق شده بود به خاطر نوع ارتباطش با بچه‌ها به تمام زوایای ذهن آنها تسلط داشت.

* فکر می‌کنید هری پاتر چقدر دیگر می‌تواند حادثه بیافریند؟
- رولینگ گفته بود تا جلد هفتم و بیشتر هم ادامه نمی‌دهد. شخصا احساس می‌کنم هری نباید بیش از این طول بکشد و باید سرانجامش مشخص شود.

* به نظر شما رولینگ بعد از این کار سراغ چه ژانری می‌رود؟
- فکر می‌کنم برای بزرگترها بنویسد قبلا هم به این ماجرا اشاره کرده بود.

کتاب‌هاي مرتضي حنانه خاك مي‌خورند