 هموطن ـ احسان موحدیان- اين قضيه فيلترينگ هم اندک اندک دارد ابعاد گسترده اي در کشور ما پيدا مي کند که برخي از آنها تا به حال از ديد عموم به دور مانده است.
طي چند سال اخير هر وقت بحث فيلترينگ مطرح شده اکثرا به اين نکته اشاره شده که فيلترينگ در کشور ما بي حساب وکتاب است و ضابطه وقاعده مشخصي ندارد. آنهايي که اين ادعا را مطرح مي کنند، البته مستندات محکمي هم دارند. فيلترينگ در ايران به ابتدايي ترين شکل ممکن يعني بر مبناي کلمات صورت مي گيرد و به همين علت طبق خبري که چندي قبل اعلام شد سايت آقاي پورنجاتي به خاطر آنکه واژه پورن در آن مستتر است مشمول فيلترينگ مي شود.
* فيلترينگ بي ربط!
جالب آنکه دست اندرکاران اين امر خطير تازگي ها آنقدر سختگير شده اند که ديگر به فيلتر کردن کلمه زنان و مشتقات آن وهر آنچه که به اين کلمه خطرناک! مربوط مي شود اکتفا نمي کنند و به بلوکه کردن کلماتي مانند عسل و جيگر هم روي آورده اند. همچنين خداي نکرده در اينترنت کلمه تالاسمي را جستجو نکنيد چون اين لغت هم جزء فيلتر شده هاست. علت هم مخفي بودن واژه " لاس" در آن است!
نگارنده اگر چه توانسته علت فيلتر شدن برخي لغات و اصطلاحات و اشتباهات صورت گرفته در اين زمينه را درک کند، ولي از فهم علت فيلتر شدن برخي سايتهاي خبري انگليسي زبان واقعا عاجز است و هر طور که حروف اين لغات را با هم ترکيب مي کند نمي تواند واژه نامناسب مستتر در آن را پيدا کند. به عنوان مثال مي توان به سايتهاي خبري vnunet.com و mobilemag.com اشاره کرد که اولي در حوزه IT و دومي در زمينه تلفن همراه فعال هستند. اگر کسي توانست در اين زمينه کمکي بکند ما را بي نصيب نگذارد.
اما از اين حرفها که بگذريم فیلترینگ بی‌ضابطه به غیر از ایجاد نارضایتی در داخل کشور بهانه‌ای هم به دست کشورهای خارجی به خصوص اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها و برخی مجامع بین‌المللی داده تا جمهوری اسلامی را به نقض آزادی‌های شخصی و جریان آزاد اطلاعات متهم کنند.
به طور قطع اگر فیلترینگ در ایران «حساب و کتاب»داشت این همه فشار سیاسی و روانی هم در این زمینه به کشور وارد نمی‌شد. به خصوص که فیلترینگ اینترنت مخصوص ایران نیست و در تمام دنیا اعمال می‌شود، اما شیوه اعمال آن هوشمندانه‌تر و دقیق‌تر بوده و تنها حوزه‌هایی مانند مسائل اخلاقی، جرائم رایانه ای، مسائل امنیت ملی و تروریسم را شامل می‌شود.
* کاسبي با فيلترينگ!
از بحث اصلی دور ماندیم. آنچه که انگیزه خلق این نوشتار شد درآمد آفرینی فیلترینگ برای برخی افراد است.
نگارنده چندی قبل از طریق یکی از دوستانش با سایتی آشنا شد که پس از گرفتن نام، نام خانوادگی و email فرد، برای وی یک حساب کاربری آزمایشی ایجاد می‌کند که با استفاده از آن می‌توان چند روزی از شر فیلترینگ راحت شد و بدون دردسر در فضای مجازی سیاحت کرد، اما اگر بخواهید برای همیشه از این حساب استفاده کنید باید ماهانه مبلغ ناچیزی هم هزینه کنید.
البته این تنها یکی از نمونه‌های سایت‌هایی است که در آنها از روش‌های جدیدی برای مبارزه با فیلترینگ استفاده می‌شود. ظاهرا این سایت هیچ شباهتی به سایت‌های proxy ندارد و محتویات آن کاملا در ارتباط با مسائل دیگری است و البته خدمات این سایت که ایرانی هم نیست، بسیار متنوع و البته مفید است و با توجه به کارآیی آن بنده هم قصد ندارم نامش را افشا کنم.
این سایت تنها یکی از هزاران سایتی است که خدمات ضد فیلترینگ ارائه می‌دهند. من تاکنون از طرق مختلف با ده‌ها سایت که سرویس‌های مختلف ضد فیلترینگ ارائه می‌دهند، آشنا شده‌ام که از شیوه‌های متنوعی برای دور زدن فیلترینگ استفاده می‌کنند و یک نکته جالب در مورد اکثر آنها غیرانگلیسی زبان بودن آنهاست. ظاهرا کاربران زیرک ایرانی که دریافته‌اند اگر از خدمات سایت‌های انگلیسی زبان استفاده کنند بزودی شانس استفاده از آنها را به دنبال فیلتر شدنشان از دست خواهند داد، درصدد یافتن سایت‌های ضدفیلتر غیرانگلیسی زبان هستند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت فیلترینگ حداقل یک نتیجه مثبت برای ما به همراه داشته و آن هم آشنایی جوانان این مرز و بوم با زبان‌هایی غیر از زبان انگلیسی است!
* اين راهش نيست!
صرف نظر از این طنز تلخ، فیلترینگ بی‌حساب و کتاب و غیرمنطقی روشي معقول براي مبارزه با آلودگی‌های محدود موجود در شبکه اینترنت نيست. اینترنت به هر حال دستاورد مغرب زمین است و طبیعی است که بر مبنای خواست و نیازها و نیز ایدئولوژی و فرهنگ ما طراحی نشده است.
تنگ‌تر کردن حلقه فیلترینگ تنها باعث می‌شود جوانان مخفیانه‌تر و با پنهان کاری درصدد یافتن راه‌هایی برای خلاصی از آن باشند یا عده‌ای پیدا شوند که از این طریق به دنبال کسب درآمد باشند (که البته نمی‌توان از آنها خرده گرفت، چون از دانش خود استفاده مشروع می‌کنند). لذا اگر خواستار حل این مشکل هستیم باید فرهنگ استفاده از این ابزار ارتباطی مدرن را در کشور ایجاد کنیم.
شايد اشاره به بحث ويدئو و ورود انبوه آن به کشور در اوائل دهه 70 در اينجا مناسب باشد. در ابتدا مسئولين برخوردي سلبي و به شدت منفي با ويدئو به عمل آوردند، به گونه اي که نگهداري و تماشاي فيلم از اين طريق در آن زمان جرم تلقي مي شد. اما به تدريج روش هاي مناسب تري براي حل اين مشکل انديشيده شد و در نهايت تامین محتوای مناسب برای ویدئو از طریق ایجاد موسسه رسانه‌های فرهنگی باعث شد بحث نحوه استفاده از اين وسيله به مجرای صحیحی هدایت شود و نگراني هاي موجود کاهش يابد.
البته شايد مقايسه اینترنت با ویدئو کار چندان درستي نباشد، ولی منظور آن است که می‌توان راه‌های درست و ظرفیت‌های بالقوه و ناشناخته اين مديوم را هم به ایرانیان شناساند و همینطور برای جلب نظر مخاطب، محتوای مناسب را به زبان فارسی در فضاي مجازي ایجاد کرد.
به طور قطع بخشي از اين کار وظيفه دستگاهها وسازمانهاي عريض و طويلي است که سالانه بودجه هاي کلان دولتي را به خود اختصاص داده و مصرف مي کنند، اما مشخص نيست فعاليتهاي آنان تا چه حد مفيد و موثر است.
| 
آنهایی که با فیلترینگ کاسبی می‌کنند!
